De Grachten Promenade: blijvend in ontwikkeling

Silke: "Toen we twee jaar geleden met de Grachten Promenade startten, zijn we echt met een blanco schetsboek begonnen. We hadden een visie: wonen zoals thuis, waarbij de regie ligt bij de cliënt en hun naasten. Professionals bieden hulp en ondersteuning. Verder lag alles nog open. 

Inmiddels zijn we twee jaar verder en woont er een gemengde groep op de Grachten Promenade. We werken ook nog steeds, zoals destijds bedacht, met een mix van cliënten, naasten, zorggeschoolde professionals en professionals die niet zorggeschoold zijn."

Het beste in elkaar naar boven halen

"We halen al decennialang ouderen de zorgwereld in om ze te helpen. Maar eigenlijk zouden we het moeten omdraaien: het zou zo mooi zijn als mensen zich thuis kunnen redden, met behulp van hun netwerk en familie. De zorg springt dan in waar nodig. Eigenlijk laten we dit op onze locatie in het klein zien. Ik geloof erin dat als je een omgeving creëert van mensen die lichamelijk hulp nodig hebben en mensen die cognitief meer ondersteuning nodig hebben, ze het beste in elkaar naar boven halen. Laat de mensen onderdeel zijn van de maatschappij en zie ze niet als een groep mensen die beschermd moeten worden.

We merken dat sommigen de aanname doen dat wij hier alleen met naasten werken. Dat is niet zo, mensen hebben dezelfde ondersteuningsvraag als elders. Er zijn 24/7 professionals aanwezig. Soms zijn ze alleen anders opgeleid, maar alle zorghandelingen die nodig zijn kunnen we bieden. En als mensen niet bekwaam zijn, worden ze bekwaam gemaakt, voor zover ze dat willen en dat voor hen passend is."

De kracht van de maatschappij

"Ik denk dat er nog zoveel onaangeboorde kracht is in de maatschappij. We moeten alleen weer leren vragen. Aan buren, of aan je netwerk. Het gesprek aangaan. En dat is eigenlijk wat we hier steeds opnieuw doen met iedereen die hier woont en werkt: praten over hoe het gaat en welke richting we op willen met z’n allen. Doen we nog het goede? En dat blijft een doorlopend proces, omdat de samenstelling van de groep blijft veranderen.

Ik geloof in de kracht van de gemeenschap en in gelijkwaardigheid. Dat betekent dus niet dat iedereen die hier helpt standaard evenveel uren draait. Iedereen draagt op zijn of haar manier een steentje bij. Zo hebben we bijvoorbeeld het gesprek over de standaard die we willen hebben. We hebben een standaard ingebouwd waarin de zorg een tien is. Maar is dat realistisch? Als een vrijwilliger er niet is, is het een keer een zeven. Dan is het misschien wat minder gezellig, of eten de mensen iets later dan gewenst een boterham. Maar is dat erg of is dat ook gewoon het leven? Thuis is ook niet alles perfect."

Ontwikkelen op de werkvloer

Lars werkt nu een maand of vier bij de Grachten Promenade. "Hiervoor werkte ik als woonassistent op de Laarpoort, een verdieping lager. Ik ben opgeleid als accountmanager, maar de zorg trekt me toch. Ik kan goed met ouderen opschieten en zocht een baan die ik kon combineren met mijn sport.

Nu werk ik 24 uur per week op de Grachten Promenade. Ik had geen ervaring in de zorg, maar dat hoeft hier ook niet. Ik verzorg de mensen en haal ze uit bed, daar draai ik mijn hand niet meer voor om inmiddels. Ik ken de mensen goed, het voelt vertrouwd. Als je wil kun je hier groeien. Ik sluit bijvoorbeeld nu geen insuline of katheters aan. Mocht ik meer willen, dan kan ik dat papiertje eenvoudig halen met bijvoorbeeld e-learning en de begeleiding van de professionals hier.

Er zijn een paar naasten die echt heel veel bijdragen op de Grachten Promenade. Sommigen zelfs elke dag. Anderen zie je weer minder. Eerlijk gezegd hebben we dat misschien ook een beetje zelf gecreëerd. Dat wij toch dingen zelf oppakken en de mensen denken ‘dan doe ik dat niet’. In de avond sta je met z’n tweeën, en dan moet je ook koken. Dat een naaste dit soms overpakt is echt fijn! Het is vooral soms verwarrend voor professionals die op het concept afkomen. Het is niet gegarandeerd dat er veel hulp ter plekke is van naasten of familie."

Voorlopen op de toekomst

Petra is op de Grachten Promenade aangenomen als samenwerker. In de tussentijd zorgde ze ervoor dat ze haar verpleegkundige papieren weer up-to-date maakte. Nu is ze coördinator bij de Grachten Promenade.

Petra: “Ik ben verantwoordelijk voor het aansturen en coachen van de niet zorggeschoolde collega’s en voor de kwaliteit van de zorgplannen. Het is voor mij een nieuwe functie. Ik kom uit de reguliere ouderenzorg, daar bepaalde de zorg hoe alles werd vormgegeven. Familie kwam echt op bezoek en deed niets of nauwelijks iets. Hier kijken we altijd naar wat iemand kan betekenen. Sommigen zijn hier veel aanwezig, de ander ondersteunt ons digitaal. We hebben bewust geen minimumeis bij de intake. Wel bespreken we altijd ons concept. Soms kan familie zelf vanwege afstand of andere omstandigheden minder betekenen, maar dan regelen ze bijvoorbeeld een vrijwilliger die komt koken. Een andere cliënt heeft zijn oude huishoudster nog, die maakt zijn kamer schoon, verschoont zijn bed en doet soms een boodschapje. Het is echt hoe je het zelf vormgeeft. Ik kijk liever naar de mogelijkheden.

Het mooie van hier werken is dat je een paar stappen voorloopt op de toekomst. En dat is voor iedereen wennen. Ik merk dat hier nog dagelijks, dan staat er iets op de agenda en dan wil ik dat gelijk even oppakken. Automatisme. Dan moet ik echt bij mezelf tussen de oren krijgen om familie of andere naasten te vragen. En mensen kunnen veel, dat vergeten we soms. Je kunt hier prima je eigen regie houden. Ben je hier slecht ter been? Ook met een rollator kun je een broodje pakken. En dat geldt ook voor naasten; als je als mantelzorger thuis voor je moeder zorgt heb je ook geen opleiding gehad. Daarom kun je hier ook zoveel betekenen. Koken, een keer met iemand op pad, helpen aankleden: het zijn de kleine dingen. Het is hier elke dag anders, dat maakt het leuk en uitdagend. Iedere dag heeft iedereen weer een andere behoefte. Als verpleegkundige heb je hier dan ook genoeg te doen en de samenwerking met familie, naasten en cliënten is echt ontzettend leuk."

Verspreiden van vuur

Silke is een half jaar geleden gestopt als aanjager van het de Grachten Promenade, maar ze is nog nauw betrokken bij de Grachten Promenade en het concept. Silke: “Ik heb mijn vuurtje overgedragen aan anderen op de Grachten Promenade. Je hebt een motor nodig om anderen te inspireren. Je loopt vooruit en zwemt tegen de stroom in. Daar zijn er niet zoveel van. Terwijl je weet dat de organisatie het beste draait op zo’n motor. Er valt nog veel te winnen, zeker in het verspreiden van dat vuur.

Vorig jaar zijn we op een nieuwe locatie begonnen, in Gorssel. We gaan daar werken in een bestaande situatie, dat maakt het wel anders. Maar we hebben in Zutphen wel geleerd wat werkt en wat niet. We zijn nu langzaam in gesprek met cliënten en naasten. We nodigen familie uit, kom praten. Inmiddels springt familie bij als er gaten in een dienst vallen. We zoeken niet naar participatie, we zoeken naar het vuurtje in mensen. Kijken wat bij iemand past en accepteren dat niet iedereen hetzelfde wil en kan. We hebben in Gorssel nu de eerste vacatures uitstaan voor niet zorggeschoolde collega’s.”

Concept laat zich niet blauwdrukken

Silke vervolgt: “We krijgen regelmatig vragen uit het land van mensen die willen kijken hoe we dit nou doen. En die vragen of we daar een plan voor hebben. Maar blauwdrukken, daar geloof ik niet in. In iedere gemeenschap bepaal je samen hoe je dingen doet. Het verandert met de tijd en met de samenstelling van de groep.

Wat je wél kunt blauwdrukken: de dialoog prioriteren boven de dagelijkse zorghandelingen en dat je iemand nodig hebt die het vuur kan aanwakkeren en zorgt dat er dingen gebeuren. Vroeger legden we het ‘wat’ vast, wat leveren we, wat bieden we. Het proces dat je vanuit gelijkwaardigheid in een gemixt team, door dialoog, komt tot keuzes, dát kun je kopiëren. Maar de uitwerking, die is op iedere plek anders. Net als thuis eigenlijk."