Langer zelfstandig, minder klachten en meer eigenwaarde: de kracht van technische innovaties

In hart en nieren

Een van de aanjagers uit team innovatie is Sharon Hofstede. "Voor onze technische innovaties halen we zowel intern als extern inzichten, inspiratie en behoeftes op: bij onze zorgprofessionals, bij ontwikkelingen in technologie en digitalisering die we zien in andere sectoren en bij ons nationale en internationale netwerk van zorginnovatoren. Vanuit daar ontstaat een idee dat altijd gekoppeld is aan de strategie en visie van Sensire. Die visie ademt innovatie. Dat zit niet alleen in ons team, waar het altijd over een digitaal of technologisch aspect gaat. Er zijn ook veel innovatieve bewegingen binnen Sensire. Denk bijvoorbeeld aan Ons Zorghuis of de Grachten Promenade. Innovatie is van ons allemaal en geïntegreerd in allerlei afdelingen en de hele structuur van Sensire."

Zorg naar de essentie

"Technologie kan de transformatie ontzettend helpen, maar is daarbinnen altijd een middel en nooit een doel op zich. Technologie is ook niet per definitie van de zorg, maar van de maatschappij. Het liefst zou je mensen al in een vroeg stadium kennis laten maken met wat er allemaal mogelijk is op het gebied van technische innovaties en zien dat ze het in eigen regie besluiten te integreren. Niet pas als ze in zorg terechtkomen, maar door zich daarvoor al af te vragen: wat kan ik thuis doen om zelfredzaam te blijven? Zo kun je misschien voorkomen dat je afhankelijk wordt van zorg. Wel heb je een partij nodig die het onder de aandacht brengt. Ik denk dat Sensire een belangrijke regiopartner is die dat soort gesprekken kan aanzwengelen, bijvoorbeeld met de gemeente, met het voorliggend veld en met een ledenvereniging als Kruiswerk."

Enthousiasme onder zorgprofessionals

"Als we een idee hebben dat we willen testen, vragen we vaak heel open uit welke afdeling bereid is hierin te faciliteren. Het is nooit moeilijk om een plek te vinden: er is heel veel enthousiasme rondom innovaties. Een mooi voorbeeld is het slimme toiletsysteem. Hiervan hebben we twee soorten: eentje met een bidetfunctie en eentje met een sta-op-functie. Deze hebben we allebei op de afdeling Wijnhuis van De Lunette in Zutphen getest."

Coördinerend verpleegkundige Naomi Stremmelaar werkt op deze afdeling. "Wij zeiden meteen: Wijnhuis 117 is hier een hele goede afdeling voor. We zijn namelijk een leerafdeling en onze studenten werken al veel met het inzetten van technologie en zijn al bekend met het anders werken. Daarnaast is onze cliëntgroep somatisch en willen we hen zo zelfstandig mogelijk laten wonen. Het past ook bij de visie van de afdeling: handen op de rug. We zijn gewend dat we moeten zorgen en dus alles doen. Dat willen we eigenlijk nog steeds, alleen hebben we daar de mensen niet voor, dus moet je anders gaan werken. We vragen ons af: wat kunnen cliënten nog zelf en wat kunnen wij bieden zodat zij het nog zelfstandig kunnen?"

Een pilot van iedereen

"We hebben iedereen vanaf het begin meegenomen in de pilot: zorgprofessionals, studenten, cliënten en hun naasten. We hebben alles besproken met Sharon en haar collega Vera en ze hielden ons ook steeds op de hoogte. We zijn meegegaan naar leveranciers en hebben onze mening en visie gedeeld. Er werden geen beslissingen genomen zonder het advies van de afdeling zelf. Niet iedereen vindt het even makkelijk iets nieuws aan te leren op latere leeftijd, zeker als er techniek bij komt kijken. Daarom was gebruiksvriendelijkheid bijvoorbeeld heel belangrijk. Er hoorde eigenlijk een afstandsbediening met tien knoppen bij, maar dit hebben we teruggebracht tot één knop. We blijven continu evalueren: is dit nog steeds passend bij de zorgvraag en cognitie van onze cliënten? Door iedereen mee te nemen in het traject voelen ze zich gehoord en gezien en wordt het iets van iedereen. Dat vond ik het mooie om te zien van deze pilot."

Uit je comfortzone

"Omdat zorgprofessionals het best lastig vinden om veranderingen aan te brengen en cliënten, families en studenten hierin mee te nemen en te instrueren, hebben we eerst de zorgprofessionals zelf kennis laten maken met het slimme toiletsysteem. Hierdoor steeg de bereidheid van de zorgprofessionals. Maar ook omdat we vonden dat je wel eerst zelf kennis moet hebben van een product voordat je het adviseert aan cliënten.

De helft was heel enthousiast en wilde het meteen uitproberen, de andere helft vond het spannend en durfde eigenlijk niet zo goed. Met positiviteit kom je heel ver. Je moet mensen even uit hun comfortzone halen. Ik heb allerlei mensen meegenomen naar het toilet: cliënten, zorgprofessionals en studenten, maar ook artsen, psychologen en docenten die ik op de gang tegenkwam. Ik zei: kom maar mee, ga er eens op zitten om het gewoon eens te ervaren en te kijken wat het is. Dan doen ze het wel. Helemaal toen ze merkten dat de wc-bril ook nog verwarmd is. Het zorgde natuurlijk ook voor de nodige hilariteit. Je moet continu mensen meenemen en de positieve effecten blijven benoemen. En ook daarna blijft het wennen. Het is zaak mensen eraan te blijven herinneren, omdat je snel terugvalt in oude gedragingen en gewoontes. Je merkt nu dat het steeds meer eigen wordt en dat mensen gewend raken aan de nieuwe norm."

Van beide kanten positief

De positieve effecten zijn er voor zowel de cliënt als de zorgprofessional. "De cliënten merken dat ze zelfstandiger worden en vinden dit ook heel belangrijk. We hebben zelfs een aantal cliënten die eigenlijk helemaal geen zorg willen. We zagen bij hen dat het afvegen van de ontlasting niet altijd optimaal was. Dat gaat nu veel beter met de spoelfunctie. We hebben de cijfers nog niet, maar we merken al wel dat de urineweginfecties wat aan het afnemen zijn. Cliënten merken ook dat ze minder pijn in hun knieën hebben, omdat ze door de sta-op-functie vanzelf omhoog gaan.

Voor de zorgprofessionals scheelt het veel tijd dat cliënten zelfstandig naar het toilet kunnen. Zo hebben we meer tijd om de noodzakelijke zorg te leveren. Ergonomisch is het ook beter voor collega’s: iemand zelf van het toilet omhoog moeten tillen, kost veel trekkracht en levert schouderklachten op. Je doet dat heel vaak per dag, wel vier keer per cliënt. Het enige nadeel, als ik iets móet noemen, is dat je bij cliënten met ontlastingsproblematiek niet meer goed de ontlasting kunt controleren. Verder krijg ik alleen maar hele positieve verhalen terug."

Nabijheid door technologie

Sharon sluit zich hierbij aan. "Het is echt fantastisch wat uit deze pilot is gekomen. Dit voorbeeld van het slimme toiletsysteem laat denk ik heel mooi zien hoe we middels technologische innovaties de eigenwaarde van mensen terugbrengen. En ook hun eigen regie, waarmee we de druk op de zorgprofessional verlichten.

Sowieso hebben we de afgelopen jaren echt kunnen laten zien dat technologie juist nabijheid kan creëren in plaats van koude, onpersoonlijke afstand. Die associatie wordt heel vaak en makkelijk gelegd. Daarmee doen we echt tekort aan al onze cliënten die dagelijks nabijheid ervaren, juíst door technologie. Bijvoorbeeld door beeldzorg, een geheugensteuntje dat meedenkt of door via een digitaal platform heel laagdrempelig in contact staan met jouw zorgverlener of de mensen in je directe omgeving. We hebben zoveel voorbeelden opgehaald om dat te kunnen weerleggen. Ik vind het heel mooi dat we dat hebben bewezen. Dat maakt me trots!"