We zijn echt blanco begonnen, pionieren. Met een projectgroep hebben we gekeken wat er nodig is om deze beweging in gang te zetten. We hebben alles losgelaten wat we kennen uit onze zorg en zorglocaties. Het is hét moment om alles uit de verpleeghuiszorg van de afgelopen 30 jaar tegen het licht te houden. In de Grachten Promenade hebben we dan ook keuzes gemaakt die regelmatig tegen de standaarden van de verpleeghuiszorg in gaan. Zowel qua huisvesting, als professionals en de manier van werken.”

Anders dan anders

In de Grachten Promenade ligt de regie bij de bewoners zelf, waar dit nog mogelijk is. De woning is bewust geen plek waar men van A tot Z ontzorgd wordt. Iedereen die woont, werkt en leeft op de Grachten Promenade wordt een samenwerker genoemd, dus ook de bewoners en naasten. Van de betaalde samenwerkers hebben sommigen een zorgachtergrond, anderen niet. Sensire onderzoekt op deze manier de juiste balans tussen getrainde zorgprofessionals en mensen die vanuit een andere motivatie in de zorg willen werken. Samen met bewoners en betrokken naasten zorgen zij voor ‘leven en wonen zoals thuis’. Het speerpunt van deze proeftuin.

Silke: “De mix tussen zorgprofessionals en andere professionals is ons antwoord op het tekort aan geschoolde zorgprofessionals. We hebben hier mensen werken vanuit allerlei disciplines. Zo werkt hier een oud-opticien bijvoorbeeld. Of neem nou Sanne, zij is communicatief heel vaardig en kan mensen verbinden en tot denken aanzetten. We willen een klimaat om met elkaar te praten over wat je neerzet, wat het oproept en hoe het voelt. We hebben het team ook echt geworven op het willen werken zonder kaders en hiërarchie. We hebben het in de werving zelfs chaos genoemd. Je bent samen aan het zoeken naar een juiste modus, in de samenwerking met elkaar en wat voor onze twaalf bewoners passend zal zijn. Dat vraagt enorme flexibiliteit.”

Ik houd me bezig met reflectiebijeenkomsten, met intervisie en het afvinken van ‘to do’s’. Ook hebben we bijeenkomsten met de professionals waar ik informatie inbreng en uit haal. Waar lopen we tegenaan, wat willen we anders en wat willen we juist behouden. Eens in de zes weken spreken we ook met de gehele gemeenschap, in die gesprekken wisselen we ervaringen uit en bouwen we samen aan de Grachten Promenade. We zitten met alle betrokkenen in een nieuwe en lerende omgeving, als iets niet goed gaat evalueren we dat en passen we het aan. Ook achter de schermen lopen we af en toe tegen weerstanden op. Dan gaan we het gesprek aan en proberen we mensen te overtuigen dat het echt anders kan. Het is hier niet zwart-wit, we blijven met elkaar praten. Dat vind ik het mooie.”

Bekwaam is bevoegd

Silke: “Welke achtergrond onze professionals ook hebben, ze werken allemaal vol mee. Bekwaam is bevoegd, dus iedereen deelt medicatie, gebruikt de tillift en verzorgt katheters.

We bieden 24-uurs verpleeghuiszorg en erkennen het feit dat we getrainde en geschoolde professionals nodig hebben, maar we weten ook dat we die in de toekomst tekort zullen komen. We onderzoeken echt de juiste mix tussen geschoolde zorgprofessionals en mensen die uit een andere motivatie bij ons met liefde willen werken. Ieder individu brengt ook eigen kernkwaliteiten mee, deze mix tussen onze medewerkers werkt heel mooi, merken we. Maar we blijven onderzoeken wat het effect is en wat er bijvoorbeeld gebeurt als de balans door vakantie of ziekte verkeerd uitpakt.”

“Dat laatste is in de praktijk best een lastige”, vult Sanne aan. “Soms hebben we vanwege ziekte te veel uitval en krijgen we te maken met uitzendkrachten die te weinig van onze visie op de hoogte zijn. Dan draaien de dingen ineens weer richting een gewone zorginstelling. Bewoners gaan bij ons bijvoorbeeld naar bed wanneer ze willen en staan op wanneer ze willen. Dat begrijpt niet iedereen die bij ons invalt. We zijn nu druk bezig met het verzamelen van een vaste kring flexmedewerkers; de bewoners hebben dan een bekend gezicht en onze werkwijze is dan bij iedereen bekend. Dat zijn echt lessen die we hebben geleerd de afgelopen periode. Ik vind het heerlijk om zonder kaders te werken, maar we merken wel dat we bepaalde gebieden moeten structureren. Bijvoorbeeld in informatievoorziening over onze werkwijze en afspraken richting flexwerkers. En we mogen concreter worden in wat we vragen en verwachten. Van elkaar, maar ook van naasten of de naasten naar ons toe.”

Het schuurt soms

De Grachten Promenade heeft als belangrijkste speerpunt ‘leven en wonen zoals thuis’. En dat gaat heel ver. Sensire begon blanco en heeft ervoor gekozen om alle voor de hand liggende verpleeghuis standaarden los te laten. Maaltijden worden door de samenwerkers zelf bereid, maar ook de boodschappen worden door het hele team samenwerkers gedaan. Gezamenlijk bepalen zij wat er gegeten wordt, maar ook op welk moment. Was wordt, net als thuis, in principe zelf gedaan en de bewoners slapen onder hun eigen dekbedden of dekens van thuis. Zelfs de klinische zeepdispensers zijn van de muur geschroefd.

Silke lacht, “ja dat schuurde wel. We zijn gewend in de zorg om vanuit hygiëneregels altijd zeep- en alcoholdispensers te hebben hangen. Ik wilde ze weg hebben, je hebt ze immers thuis ook niet. Mensen denken dan ‘waar gaat het over, het is intensief om ze er af te halen’, maar dan ben ik toch de eigenwijs hier. Ze moesten weg, het moest echt zoals thuis. En natuurlijk zorgen we dat iedereen de beschikking heeft over handalcohol. Maar niet op deze manier. Onze slogan is ‘leven zoals thuis’, maar de geperste witte lakens en standaard maaltijden uit de reguliere zorg zijn dat allesbehalve.”

Sanne: “Wonen zoals thuis betekent ook dat van bewoners en naasten wordt verwacht dat ze zelf initiatief tonen. Dan wordt er gemopperd dat het ontbijt niet klaar staat, maar dat kunnen ze natuurlijk ook zelf pakken. Net als thuis. Soms blijkt dan dat dat niet lukt, de spullen staan dan bijvoorbeeld te hoog. Maar dan lost de gemeenschap dat op. Zo zijn er ook stickers op de kasten gekomen, waar wat te vinden is. Dat is ook een besluit van de bewoners zelf.

Eigenlijk werken we met een schijf van vijf. Ten eerste kijken we wat een bewoner zelf kan. Als tweede: wat kan eventueel een naaste betekenen. Ze kunnen bijvoorbeeld koken, met bewoners op stap of helpen met het naar bed brengen van hun partner. Als derde stap kijken we welke hulpmiddelen er nodig kunnen zijn, zoals een dementieklok voor het bieden van structuur, een elektrische rolstoel of toch een alarm op de deur voor de nachten. Alles uiteraard in samenspraak met en onder regie van de bewoner. Als vierde kijken we waar Sensire kan ondersteunen. Je kunt hierbij denken aan grote hoeveelheden vuil beddengoed, die we toch door de wascentrale laten meenemen omdat er niet tegenop te wassen is. En als laatste: wat kunnen wij als (zorg)professionals doen.

Eigenlijk stellen we elke dag de vraag: wat als je nog thuis had gewoond, wat zou je dan doen? Hier wonen betekent niet dat je volledig ontzorgd wordt, het betekent dat je de regie houdt over je leven, dat we dingen van jou en je naasten verwachten. En tegelijkertijd ontlast het ook je omgeving. Een zoon of dochter komt bijvoorbeeld niet meer elke dag koken, maar kookt eens in de week voor 12 personen tegelijk.”

Verandering van het systeem

Het gesprek over ‘leven en wonen zoals thuis’ en veranderingen in de verpleeghuiszorg is ook voor andere betrokkenen nog regelmatig een lastige, merken Silke en Sanne in de praktijk. Silke: “We merken dat nog niet iedereen er klaar voor is. Het is zo gewoon geworden dat alles verandert als je in een verpleeghuis woont. Je was wordt gedaan, je eten wordt verzorgd en dag en nacht getrainde professionals binnen handbereik is de norm geworden. Ook val je automatisch onder de specialist ouderenzorg, dat is voor iedereen hetzelfde. Maar waarom? Waarom zou een organisatie als enige verantwoordelijk zijn voor deze onderdelen van wonen en leven? En zijn er geen andere mogelijkheden om de juiste professionele ondersteuning te bieden met een andere mix van professionals en informele samenwerkers?

We merken dat bijvoorbeeld huisartsen het lastig vinden dat hier wel de Sensirevlag wappert, maar dat we als Sensire niet automatisch voor iedereen de medische verantwoordelijkheid overnemen. Het gesprek over complexe problematiek bij bewoners die komen wonen in het verpleeghuis is en blijft een ingewikkelde. Het raakt het verantwoordelijkheidsgevoel van professionals. Wat verstaat eenieder onder ‘kwaliteit van zorg’? Hoe kun je, in een juiste mix van samenwerkers, voldoende expertise op alle vlakken toevoegen aan de leefomgeving, waardoor iemand kan wonen zoals thuis en passende ondersteuning krijgt, ook bij complexe problematiek? Dat is precies wat we hier willen onderzoeken.

En daar blijven we ons hard voor maken. Het kan écht anders. Niet alleen omdat het vanwege het tekort aan professionals wel anders zal moeten in de toekomst, maar ook omdat ik echt geloof dat dit de toekomst van onze zorg is. Je kunt blijven hangen in ‘de zorg verschraalt’, maar je kunt het ook als een kans zien om het anders te doen, de zorg mooier te maken. En dat is wat we hier doen!”